Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce

/ Prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce

Obecne prawo dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce dzieli cudzoziemców na obywateli państw członkowskich i innych państw, narzucając różne sposoby traktowania każdej z tych grup w zakresie świadczenia przez nich pracy. W przypadku zatrudniania korespondenta zagranicznego, nauczyciela akademickiego lub np. dyrektora generalnego przedstawicielstwa w Polsce obowiązują różne procedury.

Kryteria stosowane w odniesieniu do obywateli UE, które określają zakres swobody w świadczeniu pracy w Polsce, to obywatelstwo, czyli przynależność do danego kraju. Z drugiej strony, kryteria rodzajowe są stosowane w odniesieniu do obywateli innych państw. Wynika to z faktu, że polityka dotycząca zatrudnienia w różnych zawodach jest zróżnicowana. W przypadku niektórych zawodów uzyskanie zezwolenia nie jest w ogóle wymagane. Z drugiej strony, stosowane są procedury uproszczone, polegające na pominięciu pewnych wymogów podczas postępowania związanego z uzyskaniem zezwolenia.

Ostatnie zmiany w zakresie zasad zatrudniania cudzoziemców w Polsce zmierzają do otwarcia rynku pracy dla cudzoziemców, co przejawia się przede wszystkim w rozszerzeniu grupy osób mogących wykonywać pracę bez zezwolenia oraz uproszczeniu procedur związanych z uzyskaniem odpowiednich zezwoleń.

Istotne znaczenie dla uproszczenia procedur związanych z zatrudnianiem cudzoziemców mają zmiany, które weszły w życie z dniem 1 lutego 2009 roku i polegające m.in. na uchyleniu dwuetapowych procedur uzyskiwania zezwolenia na pracę, tj. uchyleniu obowiązku uzyskania przyrzeczenia wydania zezwolenia na pracę oraz ograniczeniu liczby wymaganych dokumentów, które są badane przez organy administracji państwowej w toku takich procedur.

Podstawa prawna

Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady związane z zatrudnianiem cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity w Dzienniku Ustaw z 2008 r., Nr 69, poz. 415 z późniejszymi zmianami; „Ustawa”).

Podstawowe definicje

Cudzoziemiec uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w rozumieniu ustawy, uważany jest za osobę nie będącą obywatelem polskim i lokalem spotkań, o których mowa
w art. 87 ust. 2. 1 ustawy.

Za wykonywanie pracy przez cudzoziemca uważa się natomiast wynajęcie, wykonywanie innej pracy zarobkowej lub pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które zostały wpisane do rejestru handlowego zgodnie z przepisami Krajowego Rejestru Sądowego lub są spółkami handlowymi (kapitałowymi) będącymi w trakcie organizacji.

Zasady dotyczące wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez cudzoziemców

Zgodnie z postanowieniami art. 87 ust. 1 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. 1 ustawy, cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnione jest co najmniej jedno z poniższych kryteriów:

posiada status uchodźcy przyznany w Rzeczypospolitej Polskiej;
uzyskała dodatkową ochronę w Rzeczypospolitej Polskiej;
posiada zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
posiada zgodę na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej;
jest obywatelem państwa członkowskiego;
jest obywatelem kraju należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, który nie jest członkiem Unii Europejskiej;
jest obywatelem państwa niebędącego stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym i uprawnionym do korzystania ze swobody przemieszczania się na podstawie umowy zawartej między takim państwem a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi;
jest członkiem rodziny cudzoziemca, o którym mowa w pkt. 7-9, lub jest potomkiem małżonka takiego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającego na utrzymaniu takiego cudzoziemca lub jego małżonka, lub jest wstępnym takiego cudzoziemca lub jego małżonka i pozostającym na utrzymaniu takiego cudzoziemca lub jego małżonka;
jest osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2. 2-3 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli państw członkowskich i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 144 poz. 1043, z 2007 r. Nr 120 poz. 818 oraz z 2008 r. Nr 216 poz. 1367);
posiada zezwolenie na pracę i pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

Zachęcamy do kontaktu. Z chęcią odpowiemy na Państwa pytania.

Skontaktuj się z nami »

Podstawy do wydawania zezwoleń na pracę dla cudzoziemców

Zasady i sposób wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców reguluje ustawa i jej przepisy wykonawcze.

Zgodnie z ustawą, zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:

wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba, miejsce zamieszkania lub oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (zezwolenie typu A);
pełni funkcję członka zarządu osoby prawnej wpisanej do rejestru handlowego lub będącej spółką handlową zorganizowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz przez okres nie dłuższy niż łącznie 6 miesięcy w okresie kolejnych 12 miesięcy (zezwolenie typu B);
wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i została wysłana do Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym w celu wykonywania pracy w oddziale lub zakładzie podmiotu zagranicznego, podmiotu z nim powiązanego lub podmiotu związanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym (zezwolenie typu C);
wykonuje pracę na rzecz pracodawcy zagranicznego nie posiadającego oddziału, zakładu lub innej zorganizowanej formy działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i został wysłany do Polski w celu wykonania usług o charakterze czasowym lub doraźnych (usługa eksportowa) (zezwolenie typu D);
performs work for a foreign employer and has been sent to the Republic of Poland for a period not exceeding 3 months within a subsequent 6-month period for purposes other then those indicated in item 2-4 above (type E permit).

Zezwolenia na pracę wydaje się wyłącznie na pisemny wniosek podmiotu, który chce zatrudnić cudzoziemca do wykonywania pracy i wydaje właściwy wojewoda, który w większości przypadków jest wojewodą regionu, w którym podmiot dokonujący zgłoszenia ma siedzibę lub miejsce zamieszkania albo jest siedzibą podmiotu, do którego cudzoziemiec jest wysyłany.

Zasady i warunki wydawania zezwoleń na pracę

Pracodawca składający wniosek o wydanie zezwolenia na pracę jest obowiązany:

w przypadku zezwolenia na pracę typu A – zapewnić cudzoziemcowi wynagrodzenie, które nie może być niższe od wynagrodzenia wypłacanego pracownikom wykonującym podobną pracę lub pracującym na podobnym stanowisku;
w przypadku zezwoleń na pracę typu C, D i E – zapewnić cudzoziemcowi wynagrodzenie, które nie może być niższe o więcej niż 30% od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym województwie;
w przypadku zezwolenia na pracę typu B – wykazać odpowiedni poziom przychodów w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku oraz odpowiedni poziom zatrudnienia;
w przypadku zezwoleń na pracę typu A – przeprowadzenie tzw. testu popytu rynkowego, tj. uzyskanie od starosty właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu zamierzającego zatrudnić cudzoziemca informacji o niemożności spełnienia wymogów kadrowych na podstawie rejestru bezrobotnych lub poszukujących rejestrów pracy lub o nieudanym wyniku procesu rekrutacji przeprowadzonego na rzecz pracodawcy. Powyższy wymóg oznacza, że pracodawca musi dążyć do maksymalnego wykorzystania lokalnych zasobów poprzez poszukiwanie pracowników wśród obywateli polskich.

Wojewoda odmawia wydania zezwolenia na pracę, jeżeli pracodawca nie spełnia wymogów związanych z przedstawieniem powyższych informacji lub innych szczególnych wymogów przewidzianych dla uzyskania zezwolenia na pracę. Ponadto, pracodawcy, który złożył fałszywe zeznania lub ukrył prawdę, złożył fałszywe dokumenty lub usiłuje zatrudnić cudzoziemca, którego kwalifikacje nie odzwierciedlają charakteru pracy wykonywanej w przypadku zawodu regulowanego, odmawia się również zezwolenia na pracę. Dodatkowo, pracodawca, który został uznany za winnego nielegalnego zatrudnienia cudzoziemców i po raz kolejny został uznany za winnego podobnego przestępstwa w okresie dwóch lat, nie może liczyć na uzyskanie zezwolenia. Również cudzoziemcy, których pobyt w Polsce nie jest tolerowany, nie mogą liczyć na uzyskanie zezwolenia na pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zezwolenie na pracę wydaje się danemu cudzoziemcowi. Dodatkowo określa podmiot zatrudniający cudzoziemca do wykonywania pracy, a także stanowisko lub charakter pracy, która ma być wykonywana y przez cudzoziemca oraz termin ważności zezwolenia na pracę.

Uproszczone procedury wydawania zezwoleń na pracę

Wydanie zezwolenia na pracę w odniesieniu do niektórych grup cudzoziemców nie wymaga przeprowadzenia postępowania związanego z wymogiem uprzedniego wyszukania pracowników spośród miejscowych bezrobotnych pracowników lub spełnienia innych szczegółowych warunków związanych z wydaniem takich zezwoleń. Lista osób, które uzyskają zezwolenie na pracę, nawet jeśli kandydaci na dane stanowisko mogą znaleźć się wśród lokalnej siły roboczej, jest określona w ustawie oraz w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia okoliczności, w których zezwolenie na pracę wydaje się cudzoziemcowi bez względu na szczegółowe warunki wydania zezwolenia na pracę dla cudzoziemca (Dz. U. z 2009 r., Nr 16, poz. 85 z późn. zm.).

Należą do nich m.in:

członków rodzin personelu dyplomatycznego i personelu organizacji międzynarodowych oraz ich prywatnej służby domowej,
upoważnione na podstawie aktów prawnych wydanych przez organy wyznaczone zgodnie z Układem ustanawiającym stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją.

Ponadto następujące osoby są zwolnione z obowiązku uzyskiwania od powiatowego administratora informacji o sytuacji na rynku pracy:

osoby upoważnione do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w jego oddziale lub przedstawicielstwie;
osoby będące obywatelami Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy i wykonujące prace pielęgniarskie lub pracujące jako służba domowa dla osób fizycznych;
osoby będące obywatelami Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, które w okresie bezpośrednio poprzedzającym złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę wykonywały – przez okres nie krótszy niż trzy miesiące – pracę na rzecz tego samego podmiotu na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia takiej osobie wykonywania pracy i zarejestrowane we właściwym okręgowym urzędzie pracy właściwym dla siedziby lub miejsca zamieszkania podmiotu (osoby) składającego takie oświadczenie;
trenerzy sportowi lub sportowcy;
lekarzy i lekarzy dentystów odbywających praktykę lub realizujących program specjalizacji.

Okres ważności zezwolenia na pracę

Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy jednak niż 3 lata i może zostać przedłużone.

W przypadku cudzoziemców:

zajmujący stanowisko w Zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudniała więcej niż 25 osób, zezwolenie na pracę może być wydane na okres nie dłuższy niż 5 lat,
które zostały wysłane przez zagranicznego pracodawcę w celu realizacji eksportu usług, wojewoda regionalny wydaje zezwolenie na pracę na czas trwania zlecenia.

Zezwolenie na pracę zachowuje ważność, jeżeli:

cudzoziemcowi powierza się, na okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym, wykonywanie pracy innej niż określona w zezwoleniu na pracę lub powierza się mu inne stanowisko,
zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, zmiany nazwy lub formy prawnej podmiotu dokonującego najmu,
pracodawca lub jego część zostaje przejęta przez innego pracodawcę,
miejsce zatrudnienia lub jego część zostaje przejęte przez innego pracodawcę,
osoba wyznaczona przez pracodawcę zagranicznego do reprezentowania jej przed prezesem regionalnym zostaje zmieniona, jednakże pod warunkiem, że prezes regionalny, który wydał zezwolenie, zostanie niezwłocznie powiadomiony o takiej zmianie.

Ponadto, zezwolenie na pracę może pozostać ważne, jeżeli:

cudzoziemiec, w porozumieniu z podmiotem zatrudniającym go do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie rozpoczął pracy w terminie trzech miesięcy od pierwszego dnia ważności zezwolenia na pracę,
cudzoziemiec, w porozumieniu z podmiotem zatrudniającym go do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawiesił wykonywanie tej pracy na okres dłuższy niż trzy miesiące

jeżeli przyczyna opóźnienia lub zawieszenie wykonania pracy jest uzasadniona, a podmiot zatrudniający cudzoziemca do wykonania takiej pracy poinformował o tym na piśmie wojewodę, który wydał takie zezwolenie.

Zachęcamy do kontaktu. Z chęcią odpowiemy na Państwa pytania.

Skontaktuj się z nami »

Zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę

Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Rzeczypospolitej Polskiej w niektórych przypadkach przewidują zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę. Dotyczy to, zgodnie z przepisami ustawy, m.in. cudzoziemców:

Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Rzeczypospolitej Polskiej w niektórych przypadkach przewidują zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę. Dotyczy to, zgodnie z przepisami ustawy, m.in. cudzoziemców:
którzy posiadają zezwolenie na pobyt na czas określony w związku z zamiarem wykonywania pracy lub prowadzenia działalności handlowej,
którzy posiadają zezwolenie na pobyt na czas określony w związku z zamiarem rozpoczęcia lub kontynuowania studiów lub kształcenia zawodowego,
posiadać zezwolenie na pobyt na czas określony w celu połączenia z rodziną,
posiadać ważną Kartę Polaka.

Ponadto rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. z 2006 r., Nr 156, poz. 1116 z późn. zm.) wymienia kategorie osób, które pracodawca, ze względu na specyfikę wykonywanych przez siebie zadań lub ich status, może zatrudnić bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę w Polsce dla takich osób. Są to m.in:

osoby, które organizują szkolenia,
uczestniczyć w praktykach zawodowych lub nadzorować realizację programów Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programów pomocowych,
nauczycieli języków obcych oraz osób prowadzących zajęcia w języku obcym i działających na podstawie umów i porozumień międzynarodowych,
członków sił zbrojnych lub personelu cywilnego, którzy pracują w międzynarodowych strukturach wojskowych,
stałych korespondentów zagranicznych środków masowego przekazu,
osoby wygłaszające okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje,
sportowcy reprezentujący polski podmiot w trakcie zawodów sportowych,
studenci studiów dziennych w okresie lipiec-wrzesień,
studentów, którzy wykonują pracę zawodową, do której zostali skierowani, w ramach stażu zawodowego,
osoby oddelegowane do pracy w instytucjach kulturalnych innych państw,
obywatele Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, którzy pracują przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy w ciągu 12 kolejnych miesięcy na podstawie oświadczenia pracodawcy o zamiarze zatrudnienia takich obywateli zarejestrowanych w okręgowej agencji pracy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę statutową podmiotu składającego takie oświadczenie.

Wizy

Prawo do wykonywania pracy w Rzeczypospolitej Polskiej przez cudzoziemca wymaga, aby cudzoziemiec, oprócz uzyskania zezwolenia na pracę, uzyskał odpowiednią wizę, chyba że pobyt cudzoziemca w Polsce regulują przepisy dotyczące podróży bezwizowych. Kwestię wydawania wiz cudzoziemcom reguluje ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach (tekst jednolity w Dzienniku Ustaw z 2006 roku, Nr 234, poz. 1694 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z przepisami tej ustawy cudzoziemcowi wjeżdżającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wydaje się wizę:

wizę Schengen, lub
domowym

Wiza Schengen typu „C” daje zezwolenie udzielone przez państwo Schengen na tranzyt do innego państwa Schengen lub planowany pobyt w państwie Schengen i obejmuje wykonywanie pracy przez okres nieprzekraczający trzech miesięcy w danym sześciomiesięcznym okresie rozpoczynającym się od daty wjazdu do państwa Schengen.

Wiza krajowa typu „D” to zezwolenie na wjazd i pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub wielokrotny wjazd do Polski na łączny okres przekraczający trzy miesiące.

Wiza Schengen lub wiza krajowa może zostać wydana m.in. w celu umożliwienia cudzoziemcowi prowadzenia działalności badawczej, handlowej lub zawodowej. Wiza taka może być wydana cudzoziemcowi, który zamierza wykonywać pracę w Rzeczypospolitej Polskiej i który przedstawi polskie zezwolenie na pracę lub pisemne oświadczenie pracodawcy potwierdzające zamiar wykonywania pracy na rzecz cudzoziemca, jeżeli nie jest wymagane zabezpieczenie zezwolenia na pracę.

Wiza na wykonywanie pracy wydawana jest na okres pobytu wskazany w zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu pracodawcy zamierzającego udzielić pracy cudzoziemcowi, nie może jednak przekroczyć okresu przewidzianego dla danego rodzaju wizy, licząc od dnia pierwszego przekroczenia granicy w Polsce w przypadku wizy jednolitej pobytowej lub, w przypadku wizy krajowej, dłużej niż rok w okresie ważności wizy.

Wiza robocza jest wydawana lub odmowa jej wydania przez konsula w kraju stałego pobytu cudzoziemca lub, jeżeli cudzoziemiec przebywa już legalnie w państwie członkowskim lub państwie EFTA, przez konsula zamieszkującego w tym państwie. Decyzja konsula dotycząca wydania wizy jest ostateczna.

Sprawy związane z zatrudnieniem obcokrajowców na terenie Polski (wizy i pozwolenia na pracę) prowadzimy w naszych biurach w:

Obowiązki pracodawców wobec cudzoziemców

Jednostka zatrudniająca cudzoziemca, który wymaga zezwolenia na pracę, jest zobowiązana m.in. do

zawarcie umowy z cudzoziemcem w formie pisemnej na warunkach określonych we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę na warunkach określonych we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę,
przedstawiać cudzoziemcowi, przed podpisaniem takiej umowy, jej tłumaczenie na język zrozumiały dla cudzoziemca,
przedstawić cudzoziemcowi jedną kopię zezwolenia na pracę,
informowania cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem w sprawie wydania lub przedłużenia zezwolenia na pracę oraz o decyzjach dotyczących wydania, odmowy wydania lub cofnięcia takiego zezwolenia, dochowania należytej staranności w postępowaniu związanym z wydaniem i przedłużeniem zezwolenia na pracę dla cudzoziemca.

Konsekwencje związane z naruszeniem przepisów dotyczących zatrudniania cudzoziemców

Zgodnie z ustawą wykonywanie pracy przez cudzoziemca nieposiadającego ważnego zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub na podstawie którego wykonywanie pracy w Polsce jest niedozwolone, lub wykonywanie pracy w okolicznościach wymagających zezwolenia na pracę lub wykonywanie pracy na warunkach lub na stanowisku innym niż określone w zezwoleniu na pracę, z zastrzeżeniem przepisów art. 88i, lub bez zawarcia przez cudzoziemca obowiązkowych umów o pracę lub umów cywilnoprawnych, uważa się za pracę nielegalną.

Nielegalne zatrudnienie cudzoziemca podlega karze grzywny w wysokości nie mniejszej niż 3.000,00 zł. Ponadto na cudzoziemca podejmującego nielegalną pracę może zostać nałożona kara pieniężna. Grzywna taka nie może być niższa niż 1.000,00 PLN.

Nasze publikacje w zakresie składek na ubezpieczenie społeczne w Polsce