Prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce

Polska prowadzi politykę liberalizacji gospodarczej od 1990 roku i dziś wyróżnia się jako historia sukcesu wśród gospodarek w okresie przejściowym. Polska jest szóstą co do wielkości gospodarką w Unii Europejskiej, 21. gospodarką na świecie i jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek Europy Środkowej. Na koniec 2023 roku PKB w Polsce osiągnęło wartość ok. 811 mld USD.

Łączna powierzchnia Polski wynosi 312 696 kilometrów kwadratowych, co czyni ją dziewiątym co do wielkości krajem w Europie i 69. na świecie. Polska, licząca ponad 37 milionów mieszkańców, jest piątym, pod względem liczby ludności, członkiem Unii Europejskiej oraz 38. krajem na świecie.

Polska jest demokratycznym państwem prawnym, z trójpodziałem władzy, z prezydentem jako głową państwa. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych co pięć lat. Struktura rządowa i uprawnienia wykonawcze skupiają się na Radzie Ministrów, na czele której stoi Prezes Rady Ministrów, czyli premier. Prezydent powołuje gabinet na podstawie propozycji premiera, zazwyczaj z większościowej koalicji utworzonej w Sejmie. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu, składającego się z Sejmu i Senatu. Władzę sądowniczą sprawują niezależne i niezawisłe sądy.

Polacy są jednym z najlepiej wykształconych społeczeństw w Europie. Istnieje ponad 135 publicznych szkół wyższych oraz ponad 320 niepublicznych szkół wyższych. W Polsce studiuje ponad 1,45 mln osób, z czego ok. 800 tys. w trybie stacjonarnym. Najsilniejszym atutem Polski jest młode, dobrze wykształcone i ambitne społeczeństwo. Kreatywni, zmotywowani polscy pracownicy stanowią doskonałą bazę do prowadzenia każdej formy działalności gospodarczej. Duża podaż zasobów ludzkich jest ważnym czynnikiem w perspektywie długoterminowej, ponieważ polskie płace są nawet czterokrotnie niższe niż w Europie Zachodniej.

Polska ma dobrze rozwinięte rynki finansowe i system bankowy. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest oficjalnym rynkiem kapitałowym i istnieje również kilka alternatywnych mniejszych rynków. Najważniejszymi indeksami giełdowymi głównego rynku są: WIG, WIG20, MWIG40 i SWIG80. Na GPW notowane są akcje ponad 410 spółek (w tym ok. 45 zagranicznych).

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Polsce jest stosunkowo łatwe. W praktyce spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (LLC) jest najczęstszą formą organizacji biznesowej dla inwestorów zagranicznych i krajowych prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Minimalny kapitał zakładowy wymagany do utworzenia LCC wynosi 5 000 PLN. Wniesienie wkładu w kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością musi nastąpić przed jej rejestracją. Ponadto, gotowe spółki z o.o. są dostępne do zakupu z półki i mogą być gotowe do obrotu w ciągu kilku dni. Poza tym, działalność gospodarczą w Polsce można prowadzić w formie: jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki cywilnej, spółki akcyjnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej.

Standardy rachunkowości w Polsce przechodzą istotne zmiany mające na celu zbliżenie polskich praktyk rachunkowości do Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF). Jednakże, w związku z licznymi zmianami w MSSF, różnice nadal istnieją. Dokumentacja księgowa powinna być przechowywana, a sprawozdania finansowe sporządzane w języku polskim i wyrażane w walucie polskiej. Badanie ustawowe jest wymagane dla wszystkich spółek akcyjnych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, cywilnych oraz przedsiębiorstw osób fizycznych, jeżeli spełnione są dwa z następujących kryteriów: a) średnie roczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób; b) łączna wartość aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 3 125 000 euro; oraz c) roczne przychody netto stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 6 250 000 euro.

Koszty pracy w Polsce są nawet czterokrotnie niższe niż w najbardziej rozwiniętych gospodarkach UE. Jednak podatki i składki na ubezpieczenie społeczne są dużym obciążeniem. Polscy pracodawcy muszą zapłacić około 0,60-0,70 euro w podatkach i ubezpieczeniu społecznym za każde euro wypłacone swoim pracownikom. Pracodawcy są zobowiązani do obliczania i płacenia miesięcznego podatku u źródła, ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego dla swoich pracowników, z uwzględnieniem dochodów pracownika, decyzji o wspólnym opodatkowaniu małżonków oraz różnych kwot odliczeń podatkowych. Pracownik ma prawo do prawie czterech tygodni płatnego urlopu za każde 12 miesięcy pracy.

Zryczałtowana stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 19%. Spółki mające siedzibę lub zarząd w Polsce podlegają CIT od wszystkich swoich dochodów. Spółki niemające siedziby lub zarządu w Polsce podlegają CIT tylko od dochodów osiągniętych w Polsce. Podatnicy nie są już zobowiązani do comiesięcznego składania deklaracji podatkowych, jednak nadal są zobowiązani do wpłacania zaliczek w okresach miesięcznych. Podatnicy są zobowiązani do składania deklaracji podatkowych CIT-8 w trybie rocznym - do końca trzeciego miesiąca roku następnego.

Stawka podatku u źródła (WHT) obowiązująca na podstawie polskiego prawa wynosi 20%, ale na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (DTT) można się ubiegać o niższą stawkę lub zwolnienie z podatku. Dywidendy wypłacane z Polski podlegają 19% podatkowi u źródła. Również w tym przypadku umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której Polska jest stroną, może przewidywać obniżoną stawkę podatku u źródła. Polska podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z ok. 90 krajami.

Podstawowa stawka VAT w Polsce wynosi 23% i dotyczy większości towarów i usług. Dostępne są również obniżone stawki podatku VAT, które wynoszą odpowiednio - 0%, 5% i 8%. Preferencyjna stawka 8% ma zastosowanie do większości produktów spożywczych, farmaceutycznych i medycznych, usług restauracyjnych i hotelarskich, usług transportowych, a także budownictwa mieszkaniowego, magazynów i gazet. W przypadku nieprzetworzonych produktów spożywczych i książek obowiązuje stawka obniżona do 5%. Podatek zapłacony od zakupów może być potrącony z podatkiem pobieranym od sprzedaży, który jest płatny poprzez comiesięczne deklaracje VAT.

Przy zastosowaniu stawki 0% sprzedawca nie płaci podatku, ale ma prawo do odliczenia VAT od zakupu towarów i usług z związanych z daną transakcją. Najważniejsze zmiany stawek VAT od 2025 roku:

1. Stawka VAT w wysokości 0% zostanie rozszerzona na wszystkie statki ratownicze i łodzie ratunkowe wykorzystywane w celach ratunkowych, niezależnie od tego, czy są to statki pełnomorskie, czy jednostki przeznaczone do działań na wodach śródlądowych.

2. Utrzymanie stawki VAT 8% dla wyrobów medycznych, które zostały dopuszczone do obrotu na podstawie przepisów ustawy o wyrobach medycznych, obowiązującej przed 2022 rokiem.

3. Zmiana stawki VAT dla żywych koniowatych – z 8% na 23%.

4. Produkty z konopi siewnej, przeznaczone do palenia lub wdychania bez spalania (np. susz konopny), zostaną objęte stawką VAT w wysokości 23%, zamiast obniżonej stawki 8%. Zmiana dotyczy wyłącznie produktów przeznaczonych do użycia rekreacyjnego. Wyroby konopne wykorzystywane w celach medycznych nadal są objęte preferencyjną stawką VAT.

5. Stawka VAT na kubeczki menstruacyjne zostanie obniżona z 23% do 5%.

6. Do 31 marca 2025 roku utrzymano stawkę VAT 8% na dostawy, wewnątrzwspólnotowe nabycie i import:

• środków poprawiających właściwości gleby, stymulatorów wzrostu oraz podłoży do upraw,
• polepszaczy gleby, środków wapnujących, biostymulatorów, podłoży do upraw, produktów nawozowych mieszanych,
• nawozowych produktów mikrobiologicznych.

Kolejna większa nowelizacja przepisów o VAT jest planowana na początek drugiego kwartału 2025 r. Do końca 2026 r. ma zostać przedłużone obowiązywanie mechanizmu odwrotnego obciążenia VAT m.in. dla nabywców uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Projekt ustawy przewiduje także zmiany w akcyzie oraz wyłączenie obowiązku integracji kas online z terminalami płatniczymi.