Otrzymanie przed dokonaniem dostawy towarów zapłaty powoduje powstanie obowiązku podatkowego

Otrzymanie przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi w całości lub części zapłaty (m.in. przedpłaty, zaliczki, zadatku lub raty), powoduje generalnie powstanie obowiązku podatkowego z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Otrzymanie zaliczki powinno być, co do zasady, potwierdzone fakturą.

Kiedy wystawia się fakturę zaliczkową?

Obecnie obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Jeżeli jednak przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Wynika to z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT. Przy czym zastrzeżono, że zasady te nie mają zastosowania do czynności dotyczących mediów, usługi najmu, dzierżawy, leasingu lub usługi o podobnym charakterze, ochrony osób oraz usługi ochrony, dozoru i przechowywania mienia, stałej obsługi prawnej i biurowej, usługi dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego

Ponadto, w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT określono, w jakich przypadkach należy wystawić fakturę dokumentującą transakcję sprzedaży.

Tak więc nie we wszystkich przypadkach wpłata zaliczki przed dokonaniem dostawy towaru czy wykonaniem usługi rodzi obowiązek podatkowy.

Omawiając kwestię otrzymanych zaliczek należy także podkreślić, że oprócz ww. przypadków, nie w każdej sytuacji otrzymanie części należności skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w VAT. WSA w Warszawie w wyroku z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 1269/11 (orzeczenie prawomocne) orzekł, że gdy podatnik otrzymuje określone wpłaty od przyszłego nabywcy, jednak nie dotyczą one określonego towaru czy usługi, to nie można uznać, iż jest to zaliczka skutkująca obowiązkiem podatkowym w VAT. Zdaniem Sądu, obowiązek podatkowy powstaje wówczas na zasadach ogólnych. Sąd przywołał także orzecznictwo TS UE, m.in. wyrok z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie C-419/02. Trybunał podkreślił, że aby uznać daną wpłatę za zaliczkę, muszą być znane wszystkie okoliczności związane z wykonaniem usługi. Jeżeli więc z chwilą wpłaty zaliczki nie jest znany ani rodzaj ani też zakres usług, które mają być wykonane, to zaliczka taka nie może spowodować powstania obowiązku podatkowego w VAT.

Termin wystawienia faktury

Fakturę dokumentującą otrzymaną zaliczkę podatnik powinien wystawić nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ją otrzymał (art. 106i ust. 2 ustawy).

Podobnie jak w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r., podatnik nie ma obowiązku wystawiania faktur na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Jednak jeśli osoba ta w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym otrzymano całość lub część zapłaty, wystąpi z żądaniem wystawienia faktury, sprzedawca dokument taki musi sporządzić. Zasada ta nie dotyczy jednak czynności wymienionych w art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT.

Kiedy faktura końcowa?

Jeżeli faktura zaliczkowa (bądź faktury zaliczkowe) nie obejmie całej zapłaty, to sprzedawca po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi ma obowiązek wystawić fakturę końcową. Jak wskazano w art. 106f ust. 3 ustawy o VAT, w takim przypadku w fakturze wystawianej po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi sumę wartości towarów lub usług pomniejsza się o wartość otrzymanych części zapłaty, a kwotę podatku pomniejsza się o sumę kwot podatku wykazanego w fakturach dokumentujących otrzymanie części zapłaty. Faktura ta powinna również zawierać numery faktur wystawionych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi. Wystawia się ją – co do zasady – nie później niż 15. dnia od dnia wydania towaru czy wykonania usługi.

Oznacza to, że jeżeli podatnik w formie zaliczki uregulował całą należność za towar czy usługę, po dokonaniu transakcji faktura końcowa nie będzie już wystawiana.

Korekta faktury zaliczkowej

Jak wskazano wcześniej, otrzymanie zaliczki skutkuje, co do zasady, obowiązkiem podatkowym w podatku VAT. W praktyce zdarza się też, że podatnicy po dokonanej dostawie czy wykonaniu usługi, wystawiając fakturę końcową, jednocześnie korygują fakturę zaliczkową do zera. Postępowanie takie trudno uznać za prawidłowe. Skoro uiszczona była zaliczka, wystawianie dokumentu ją „zerującego” nie potwierdza rzeczywistego przebiegu transakcji. Przepisy wskazują bowiem, że w sytuacji gdy faktury zaliczkowe nie obejmują całej kwoty należności, podatnik jest zobowiązany do wystawienia faktury końcowej.

Ponadto przypadki kiedy podatnik wystawia fakturę korygującą ustawodawca wymienił w art. 106j ustawy o VAT. Korektę do faktury zaliczkowej należy więc wystawić m.in. w sytuacji, gdy nastąpi zwrot zaliczki.

Źródło: Gazeta Podatkowa z dnia 3.07.2014