Wykładnia wyjątków podatkowych musi być ścisła – przełomowy wyrok NSA w sprawie kosztów uzyskania przychodów

Dnia 19 grudnia 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał przełomowe orzeczenie w sprawie o sygnaturze II FSK 409/22, dotyczące wykładni art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Sąd jednoznacznie stwierdził, że przepis ten, jako wyjątek od zasady możliwości zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów, powinien być interpretowany ściśle.

Zakres wyłączenia podatkowego

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się kar umownych oraz odszkodowań dotyczących wad towarów, robót budowlanych lub usług. NSA podkreślił, że regulacja ta dotyczy jedynie takich zdarzeń gospodarczych, których podstawą jest wada świadczenia – czy to w postaci wadliwego towaru, usługi, czy też wykonanych robót budowlanych. W konsekwencji przepis ten nie może być stosowany rozszerzająco na inne przypadki, które nie wynikają z wady świadczenia.

Istota wyroku – terminowość a jakość usługi

W sprawie rozpatrywanej przez NSA podatnik ponosił karę umowną z tytułu nieterminowego wykonania usługi. Fiskus twierdził, że koszt ten również podlega wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów, argumentując, że kara wynika z nienależytego wykonania zobowiązania, co jest zbliżone do sytuacji wadliwości świadczenia. NSA odrzucił taką interpretację i jednoznacznie wskazał, że nieterminowe wykonanie usługi nie mieści się w katalogu zdarzeń określonych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.

Znaczenie wyroku dla podatników

Orzeczenie NSA ma kluczowe znaczenie dla przedsiębiorców, którzy ponoszą kary umowne. Wyrok wskazuje, że:

• tylko kary umowne i odszkodowania związane bezpośrednio z wadami towarów, robót lub usług są wyłączone z kosztów uzyskania przychodów,
• inne kary umowne, w tym wynikające z opóźnień w realizacji umowy, mogą być zaliczane do kosztów podatkowych, pod warunkiem spełnienia ogólnych zasad dotyczących kosztów uzyskania przychodów,
• organy podatkowe nie mogą dowolnie rozszerzać zakresu wyłączenia podatkowego przewidzianego w art. 16 ust. 1 pkt 22.

Podsumowanie

Wyrok NSA w sprawie II FSK 409/22 potwierdza, że przepisy wyłączające koszty z kosztów uzyskania przychodów nie mogą być interpretowane rozszerzająco, a jedynie w granicach wynikających z ich literalnego brzmienia. Dzięki temu podatnicy uzyskali istotne potwierdzenie, że kary umowne niezwiązane z wadliwością świadczenia mogą być uznawane za koszt podatkowy, co ma bezpośrednie konsekwencje dla praktyki gospodarczej i rozliczeń podatkowych.

Jeżeli mają Państwo wątpliwości dotyczące rozliczania kosztów uzyskania przychodów lub potrzebują wsparcia w interpretacji przepisów podatkowych, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami. Oferujemy kompleksowe doradztwo i pomagamy w bezpiecznym prowadzeniu działalności zgodnie z obowiązującymi regulacjami.

Jeśli mają Państwo pytania dotyczące opisanego tematu lub potrzebują Państwo dodatkowych informacji – zapraszamy do kontaktu:

Zadaj pytanie »

DZIAŁ DS. RELACJI Z KLIENTAMI

ELŻBIETA
NARON-GROCHALSKA
Główny Konsultant
ds. relacji z klientami
Grupa getsix

***