Organ podatkowy może nie uznać prawa do odliczenia VAT nienależnie zapłaconego

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z dnia 29 października 2024 roku (sygn. I FSK 352/21) wprowadza istotne wytyczne dotyczące prawa do odliczenia VAT w przypadkach, gdy transakcje powinny podlegać procedurze odwrotnego obciążenia (reverse charge). Orzeczenie to podkreśla, że przedsiębiorca może utracić prawo do odliczenia podatku, nawet jeśli działał w dobrej wierze, a faktura została wystawiona błędnie przez dostawcę usług.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – kluczowe tezy

NSA uznał, że organy podatkowe nie są zobowiązane do sprawdzania, czy dostawca usług ma możliwość sprostowania błędnie wystawionej faktury. Oznacza to, że:

1. Odmowa prawa do odliczenia VAT może nastąpić, nawet jeśli brak jest podejrzeń o oszustwo podatkowe.
2. Jeśli transakcja powinna być rozliczona w ramach odwrotnego obciążenia, a podatnik odliczył VAT wynikający z błędnej faktury, organ podatkowy może zakwestionować takie odliczenie.
3. Przedsiębiorca powinien mieć możliwość ubiegania się o zwrot podatku bezpośrednio od organu podatkowego w sytuacjach, gdy odzyskanie VAT od dostawcy jest nadmiernie utrudnione (np. z powodu jego niewypłacalności).

Kontekst orzeczenia

Wyrok NSA odnosi się również do wcześniejszego orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 11 kwietnia 2019 roku w sprawie C-691/17. TSUE podkreślił, że choć organy podatkowe mają prawo odmówić odliczenia VAT, to muszą zapewnić przedsiębiorcom alternatywne mechanizmy odzyskania podatku. Szczególnie istotne jest to w przypadkach, gdy dostawca usług:

• błędnie naliczył VAT,
• wpłacił go do budżetu państwa,
• a jego niewypłacalność uniemożliwia zwrot przedsiębiorcy.

Neutralność i zasada proporcjonalności

Wyrok NSA uwzględnia zasady neutralności i proporcjonalności VAT wynikające z przepisów unijnych. Oznacza to, że podatnik, który poniósł ekonomiczny ciężar podatku, nie powinien być podwójnie obciążany. Jednak aby skorzystać z ochrony tych zasad, przedsiębiorca musi wykazać należytą staranność, szczególnie w weryfikacji kontrahentów i poprawności otrzymywanych faktur.

Co oznacza to dla przedsiębiorców?

Decyzja NSA stawia przed przedsiębiorcami nowe wyzwania w zakresie rozliczeń podatkowych.

Aby zminimalizować ryzyko odmowy prawa do odliczenia VAT, konieczne jest:

• Dokładne weryfikowanie faktur – zapewnienie, że transakcje są księgowane zgodnie z odpowiednim mechanizmem rozliczeniowym.
• Zabezpieczanie dokumentacji – prowadzenie rejestru potwierdzającego prawidłowość rozliczeń oraz dochowanie należytej staranności.
• Zabezpieczenie finansowe na wypadek sporów – planowanie budżetu w kontekście potencjalnych korekt podatkowych.

Procedury podatkowe jako klucz do ograniczenia ryzyka

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z ryzykiem nieświadomego uwikłania w tzw. karuzele podatkowe. To może skutkować odmową prawa do odliczenia VAT lub oskarżeniami o niedochowanie należytej staranności.

Orzeczenie NSA pokazuje, jak ważne jest wdrożenie solidnych procedur weryfikacji kontrahentów i kontroli dokumentacji. Przedsiębiorcy powinni regularnie aktualizować swoje procedury, uwzględniając zmieniające się przepisy oraz najnowsze orzecznictwo. Kluczowe jest także przygotowanie na ewentualne kontrole podatkowe, które coraz częściej koncentrują się na problematyce VAT.

Solidne procedury pozwalają:

• Identyfikować problematyczne faktury na wczesnym etapie.
• Minimalizować ryzyko błędów księgowych.
• Zabezpieczać firmę przed negatywnymi skutkami działań kontrahentów.

Przeprowadzenie audytu podatkowego jest pierwszym krokiem do opracowania efektywnych procedur podatkowych. Dzięki temu firma może uniknąć kosztownych błędów i zapewnić zgodność z obowiązującymi przepisami.

Profesjonalne wsparcie w redukcji ryzyka podatkowego

Aby skutecznie ograniczyć ryzyko podatkowe, kluczowe jest opracowanie i wdrożenie odpowiednich procedur podatkowych. Takie rozwiązania nie tylko wspierają prawidłowe wypełnianie obowiązków podatkowych, ale także pomagają wykazać przed organami dochowanie należytej staranności.

Oferujemy kompleksowe audyty podatkowe, które pozwalają zidentyfikować potencjalne ryzyka i dostosować działania firmy do aktualnych przepisów. Nasze usługi obejmują również doradztwo prawne, które wspiera przedsiębiorców w przygotowaniu na stale rosnącą liczbę kontroli podatkowych, szczególnie w zakresie opodatkowania VAT.

Zadbaj o bezpieczeństwo podatkowe swojej firmy – skontaktuj się z nami i sprawdź, jak możemy pomóc.

Podsumowanie

Wyrok NSA to przypomnienie o potrzebie zachowania szczególnej ostrożności w rozliczeniach VAT. Odmowa prawa do odliczenia podatku nienależnie zapłaconego, nawet w przypadku braku podejrzeń o oszustwo, może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych. Dlatego tak istotne jest, aby przedsiębiorcy dbali o swoje procedury podatkowe i byli na bieżąco z obowiązującymi przepisami oraz orzecznictwem.

Zachowanie należytej staranności nie tylko chroni przed sankcjami, ale także pozwala skutecznie dochodzić swoich praw w sytuacjach spornych.

Jeśli mają Państwo pytania dotyczące opisanego tematu lub potrzebują Państwo dodatkowych informacji – zapraszamy do kontaktu:

Zadaj pytanie »

DZIAŁ DS. RELACJI Z KLIENTAMI

ELŻBIETA
NARON-GROCHALSKA
Główny Konsultant
ds. relacji z klientami
Grupa getsix

***