Podatek od towarów i usług (VAT)

/ Prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce

Przegląd

Polska ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (VAT) opiera się na przepisach unijnych, a w szczególności na przepisach dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od towarów i usług (dyrektywa VAT).

Stawki VAT obowiązujące w Polsce są następujące:

Podstawowa stawka VAT: 23%

Obniżona stawka VAT – stosowana do dostaw niektórych artykułów spożywczych, produktów medycznych, usług hotelarskich i budownictwa społecznego: 8%

Super obniżona stawka VAT – stosowana do dostaw niektórych artykułów spożywczych, takich jak pieczywo, przetwory mleczne, mięso i wybrane publikacje: 5%


Podatek VAT w handlu międzynarodowym – dostawa towarów

Podatnicy sprzedający towary podatnikom zarejestrowanym do VAT w państwach UE mogą stosować stawkę 0% VAT w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Stawka 0% VAT ma zastosowanie również do eksportu towarów określonego jako wywóz towarów z Polski poza granice Unii Europejskiej.

Aby można było zastosować stawkę 0% w eksporcie, podatnik musi posiadać odpowiednie formularze celne stwierdzające, że towary opuściły terytorium Unii Europejskiej.

W przypadku zakupu towarów przekazanych z państwa członkowskiego UE do Polski, polski podatnik musi zapewnić samonaliczanie podatku VAT.

Oznacza to, że podatnik powinien ujawnić zarówno podatek należny wynikający z czynności opodatkowanej, jak i podatek naliczony (ze względu na fakt, że czynność ta stanowi „zakup” na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej). W konsekwencji, co do zasady, wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów są dla polskiego podatnika czynnością neutralną z punktu widzenia podatku VAT (kwota podatku należnego jest równa kwocie podatku naliczonego).

Import towarów podlegających opodatkowaniu VAT w Polsce oznacza przywóz towarów spoza Unii Europejskiej do Polski. W takich przypadkach podatek należny z tytułu importu jest zazwyczaj płacony do urzędu celnego, który dokonuje odprawy celnej importowanych towarów. Ponadto podatnik, który zapłacił podatek VAT urzędowi celnemu, może odliczyć ten podatek na podstawie otrzymanego dokumentu celnego. W wybranych przypadkach możliwe jest uniknięcie płacenia podatku VAT do urzędu celnego i rozliczenie importu towarów w deklaracji VAT (system odroczonej księgowości) analogicznie do sytuacji występującej w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jednak wdrożenie tego rozwiązania dotyczy wyłącznie podmiotów stosujących uproszczoną procedurę celną.

Zwolnienie z VAT dotyczy m.in. importu towarów podlegających uszlachetnianiu czynnemu, towarów podlegających odprawie czasowej z pełnym zwolnieniem z cła.


VAT w handlu międzynarodowym - świadczenie usług

W przypadku usług transgranicznych, obowiązek zapłaty podatku VAT w Polsce może powstać, jeżeli miejscem opodatkowania transakcji zgodnie z ustawą o VAT jest Polska.

W tym zakresie polska ustawa o VAT jest zgodna z Dyrektywą VAT – w przypadku usług świadczonych pomiędzy podatnikami (na zasadzie B2B) z siedzibą/miejscem zamieszkania/stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej w różnych krajach, podstawowym miejscem opodatkowania jest kraj siedziby/miejsca zamieszkania/stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podmiotu nabywającego usługę. Przeciwnie jest w przypadku usług świadczonych przez podatnika na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem (podstawa B2C).

W rezultacie, zgodnie z podstawową zasadą, podatek VAT będzie należny w Polsce od transakcji usługowych pomiędzy podatnikami z różnych krajów tylko wtedy, gdy usługobiorca ma siedzibę/miejsce zamieszkania/stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Jednakże w przypadku usług świadczonych na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem, VAT będzie należny w Polsce, jeżeli usługodawca ma siedzibę/miejsce zamieszkania/stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

Istnieje kilka wyjątków od powyższych zasad – na przykład miejscem opodatkowania usług związanych z nieruchomościami jest w każdym przypadku miejsce (państwo), w którym znajduje się nieruchomość, z którą związana jest świadczona usługa.


Zwolnienia z podatku VAT

Ustawa o VAT zawiera wykaz czynności, które mogą być zwolnione z podatku VAT. Typowe czynności zwolnione z podatku VAT mogą obejmować:

  • usługi finansowe (udzielanie kredytów, prowadzenie rachunków bankowych, wymiana walut), inne niż leasing, factoring i doradztwo;
  • usługi ubezpieczeniowe i reasekuracyjne;
  • niektóre usługi medyczne;
  • niektóre usługi edukacyjne;
  • usługi opieki społecznej;
  • usługi w zakresie ubezpieczeń społecznych;
  • niektóre usługi związane z kulturą i sportem.

Polska ustawa o VAT wprowadza również zwolnienie z podatku VAT w odniesieniu do dostaw niektórych nieruchomości, jednak w pewnych okolicznościach podatnicy mogą zdecydować się na zapłatę podatku VAT od tych dostaw.


Odliczanie i zwrot podatku VAT

Podatnicy mogą zmniejszyć kwotę należnego podatku VAT o kwotę podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług, pod warunkiem, że zakupy są związane ze sprzedażą podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

W przypadku podatku naliczonego dotyczącego zarówno zakupów związanych z czynnościami podlegającymi odliczeniu (opodatkowanymi), jak i nie podlegającymi odliczeniu (zwolnionymi z VAT), podatnik ma prawo do częściowego odliczenia VAT.

W niektórych przypadkach prawo do odliczenia podatku naliczonego podlega pewnym ograniczeniom np. w przypadku nabycia samochodu osobowego, który nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej możliwe jest odliczenie jedynie 50% podatku naliczonego zapłaconego przy jego nabyciu.

Ustawa o VAT zakazuje też odliczania podatku naliczonego przy zakupie usług hotelarskich.

Nadwyżka podatku naliczonego nad należnym jest, co do zasady, zwracana w ciągu sześćdziesięciu dni od daty złożenia odpowiedniej deklaracji VAT. Okres zwrotu podatku VAT może zostać skrócony do 25 dni, jeśli zostaną spełnione dodatkowe kryteria.

Jeżeli w danym okresie rozliczeniowym podatnik nie dokonał transakcji sprzedaży lub sprzedaży podlegającej opodatkowaniu poza granicami Polski, podatnik może ubiegać się o zwrot podatku w terminie 180 dni od dnia złożenia deklaracji podatkowej VAT.

Zwrot podatku jest, co do zasady, dokonywany na rachunek bankowy wskazany przez podatnika.


Rejestracja VAT

Podmioty, które chcą prowadzić działalność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce, muszą złożyć formularz rejestracyjny przed datą dokonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. Podatnicy zamierzający dokonywać transakcji wewnątrzwspólnotowych muszą być zarejestrowani jako podatnicy VAT UE.

Przedsiębiorcy, których roczna sprzedaż nie przekracza 200 000,00 PLN są zwolnieni z podatku VAT. Mogą oni jednak dokonać dobrowolnej rejestracji do celów podatku VAT i opodatkować tym podatkiem czynności dokonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Aby zarejestrować się dla celów podatku VAT w Polsce, podmioty nieposiadające siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Unii Europejskiej muszą wyznaczyć przedstawiciela podatkowego. Przedstawiciele podatkowi odpowiadają za zobowiązania podatkowe reprezentowanych przez siebie podatników.


Deklaracje VAT

Podatnicy składają miesięczne deklaracje VAT do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, lub kwartalne do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. Co do zasady, VAT jest płacony do urzędu skarbowego w terminie określonym do złożenia odpowiedniej deklaracji VAT.

Wraz z deklaracją podatkową podatnicy zobowiązani są do przesyłania urzędom skarbowym pliku JPK zawierającego rejestr wszystkich transakcji sprzedaży i zakupu towarów i usług.

Podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych i świadczący usługi (dla których miejsce świadczenia usług ustalane jest na zasadach ogólnych) na rzecz podatników UE są zobowiązani do składania miesięcznych informacji podsumowujących. Ponadto podatnicy są także zobowiązani do składania informacji statystycznych (INTRASTAT) dotyczących wewnątrzwspólnotowych transakcji towarowych.


Podmioty powiązane

W przypadku transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi organy podatkowe mogą określić podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że istniejące powiązania miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług, a jedna ze stron transakcji jest podmiotem, który nie ma prawa do odliczenia VAT.

Prawo do określenia podstawy opodatkowania zgodnie z wartością rynkową przysługuje organowi podatkowemu, jeżeli pomiędzy kontrahentami istnieją powiązania rodzinne, kapitałowe lub wynikające ze stosunku pacy.

Udostępnij

Ostatnia aktualizacja : 31.05.2022

Nasze rekomendacje

Nasze członkostwa

Nasze certyfikaty

Wojskowe Centrum Normalizacji Jakości I KodyfikacjiTÜV NORDTÜV RHEINLAND

Nasze partnerstwo

Kompetencje